Opóźniony rozwój mowy – późniejsze o około sześć miesięcy lub więcej pojawianie się poszczególnych etapów rozwojowych mowy. Rozwój mowy różni się tu od prawidłowego rozwoju mowy zarówno w aspekcie ilościowym czasu, jak i jakościowym, w sensie biernego i czynnego opanowania elementów mowy w określonym czasie.

Dyslalia (gr. dys – zaburzenie, lalia – mowa) – zaburzenia mowy polegające na nieprawidłowej realizacji fonemów (najmniejszych elementów składowych wyrazów) według zazwyczaj ustalonych norm społecznych spowodowane wadami w ukształtowaniu lub uszkodzeniu peryferyjnych organów artykulacyjnych (takich jak wargi, zęby, język czy podniebienie) dotyczące tylko aspektu artykulacyjnego języka.

Dyzartria – termin z zakresu neurologii; jeden z typów zaburzeń mowy, wynikający z dysfunkcji aparatu wykonawczego (języka, podniebienia, gardła, krtani). Dysfunkcja może być spowodowana: uszkodzeniem mięśni, unerwiających ich nerwów czaszkowych, jąder tych nerwów, dróg korowo-jądrowych, układu pozapiramidowego.

Kinestezja artykulacyjna – to czucie pozycji i ruchów narządów mowy względem siebie, właściwych poszczególnym głoskom. Brak czucia napięcia mięśni narządów mowy utrudnia lub uniemożliwia wykonywanie odpowiednich ruchów artykulacyjnych –dziecko wie jak brzmi określony dźwięk, ale brakuje mu informacji o ruchach własnych narządów mowy i nie potrafi ich ułożyć, tak aby ten dźwięk powstał.

Mowa bezdźwięczna (ubezdźwięcznianie) – zaburzenie mowy, odmiana dyslalii wyodrębniona ze względu na objawy. Charakteryzuje się zaburzeniem w wymowie dźwięczności polegającym na braku wymowy głosek dźwięcznych (przy czym wyjątki stanowią samogłoski oraz spółgłoski sonorne) lub zastępowaniu ich odpowiednimi głoskami bezdźwięcznymi, a także myleniem obu szeregów. Wymowa bezdźwięczna dotyczy 13 polskich głosek, występujących w opozycji dźwięczna : bezdźwięczna –b:p, bi:pi, d:t, z:s, zi:si, ż:sz, dz:c, dzi:ci, dż:cz, w:f, wi:fi, g:k, gi:ki.

Nieprawidłowy tor oddechowy – dysfunkcja oddychania, czyli nieprawidłowy -ustny tor przepływu powietrza tzw. nawykowe oddychanie ustami w dzień i w czasie snu. Nieprawidłowy tor oddechowy prowadzi do wielu poważnych problemów, np.: nieprawidłowej pozycji spoczynkowej języka (ślinienie się), powstawania i utrwalania wad wymowy (międzyzębowa realizacja głosek t, d, n, l, s, z, c, dz ,brak głosek l, sz, ż, cz, dż, r ), hipotonii wiotkości mięśnia okrężnego warg, wiotkości mięśni policzkowych, częstych infekcji górnych dróg oddechowych, przerostu migdałków podniebnych,  zmian rysów twarzy (twarz asymetryczna), wady zgryzu i innych.

Sygmatyzm – (seplenienie), rodzaj dyslalii polegającej na nieprawidłowej artykulacji spółgłosek dentalizowanych: s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, ś, ź, ć, dź. Sygmatyzm jest najczęściej spotykaną wadą u dzieci.

Sygmatyzm właściwy – (seplenienie właściwe), seplenienie polegające na deformacji głosek dentalizowanych. Rodzaje: seplenienie (sygmatyzm) interdentalne – międzyzębowy, seplenienie (sygmatyzm) lateralne –boczne, s. wargowo -zębowe, s. przyzębowe, s. szumiące.

Parasygmatyzm –sygmatyzm polegający na zastępowaniu jednych głosek dentalizowanych przez inne głoski prawidłowo realizowane. Najczęstsze substytucje: 1. głoski sz, z, cz, dż zastępowane są głoskami łatwiejszymi s, z, c, dz; 2. głoski s, z, c, dz i głoski sz, ż, cz, dż zastępowane są łatwiejszymi ś, ź, ć, dź.

Mogisygmatyzm –sygmatyzm charakteryzujący się opuszczaniem dźwięku bądź dźwięków.

Zaburzenia artykulacyjne – wada artykulacyjna, zaburzenia segmentalna, zakłócenia segmentalne –zaburzenia wymowy charakteryzujące się wadliwa realizacją fonemów (wadliwa realizacja głosek).

Zaburzenia mowy –zakłócenia lub całkowite zniesienie czynności mówienia i/lub rozumienia mowy. Objawy zaburzeń mogą mieć charakter od prostych do złożonych, występować mogą pojedynczo lub wielopostaciowo. Różnią się między sobą etiologią.

Wada wymowy –odstępstwa od ogólnopolskich norm wymawianiowych przejawiające się: 1.zaburzeniemi artykulacyjnymi, 2.zaburzeniami prozodycznymi, 3.zaburzeniami artykulacyjnymi i prozodycznymi jednocześnie. Do wad wymowy nie zalicza się nieprawidłowości artykulacyjnych wynikających z nieukończonego rozwoju mowy dziecka, wymowy gwarowej, błędów wymawianiowych.

Błędy wymawianiowe – błędy wymowy – nieświadome odstępstwo od powszechnie stosowanej normy wymawianiowej dotyczącej zarówno płaszczyzny segmentalnej (głoski), jak i suprasegmentalnej (prozodia) wypowiedzi słownej. Przyczyny b.w.: wpływ gwary na czysty język polski, nieznajomość zasad ortofonicznych, wymowa hiperpoprawna –doliterowa.

                                          Opracowano na podstawie poradnika
 „Z  logopedią na ty. Podręczny słownik logopedyczny”  
  Ewa Małgorzata Skorek, Oficyna wydawnicza „Impuls”, Kraków 2002